آن روى سکه پرسش گرى
«آن
روى سکه پاسخ گویى، پرسش گرى است. یک غرض عمده از طرح این شعار در سال 83
این بود که روح پرسش گرى در ذهن ملت ایران زنده شود و مسئولان احساس کنند
که در مقابل مردم باید پاسخ گو باشند. پاسخ گویى و روحیه پرسش گرى و
احساس مسئولیت مسئولان در مقابل مطالبات ملت، مخصوص سال 83 نیست؛ همه سال
ها به همین کیفیت است.»1
مدت هاست این پرسش که چرا برخی صاحبان قدرت و آن ها که مسئولیتی در نظام اسلامی دارند پاسخ پرسش مردم را با مواخذه آن ها می دهند و برای ولی نعمتان خود حق هیچ مطالبه ای قایل نیستند، ذهن مرا به خود معطوف کرده است.
اکنون که این سطور را می نویسم چندین نمونه از برخورد مسئولان –اغلب میانی- با مساله پرسش گری در اطراف ما در ذهنم بر صحت این پرسش صحه می گذارد و این که چرا تاوان اشتباهات آقایان صاحب مسند را از منتقدان آن اشتباه می ستانند به بهت من از این پرسش افزوده است. مواخذه به جای جواب؛ چه پاسخ سزاواری!
پاسخ این مساله را در تهی شدن واژه "مسئول" از روح و معنای حقیقی آن و استعمال مفهوم "خدا" در لفافه "مسئول" می دانم. و اگر نه مسئول، مسئول است چون باید پاسخ گو باشد. و فرق اصلی مسئولیت در نظام اسلامی با غیر آن نیز در همین است و اگر آن ها که مسئولیت در جمهوری اسلامی را جز پاسخ گویی پنداشته اند، اندیشه ای طاغوتی دارند حتی اگر در نظام اسلامی مسئول باشند.
"مسئول" بر وزن "مفعول" است و از این رو است که باید مفعول امر "مطالبه" باشد و فاعلان و عاملان این فعل، مردم اند. اگر بنا بر آن بود که مسئول به جای مورد سوال بودن، مامور به مواخذه بود، -با عرض پوزش- آن را "اخّاذ" می نامیدند. آیا آقایانی که معادله را عکس نموده اند حتی تحمل آن را دارند که با این واژه مخاطب قرار گیرند؟
به همان اندازه که مسئولان به پاسخ گویی امر شده اند، مردم مامور به مطالبه اند و این که در این میان ماموران به پاسخ، مطالبات را با مواخذه پاسخ می دهند، گویای ناموزونی عدالت است.
عدالت زیباست اما عدالتی که ناعادلانه باشد از هر ظلمی ظالمانه تر است. عدالت ناموزون ظلمی فراتر است و در تعریف چنین عدالتی همین بس که آن را زورمندان تعریف می کنند. عدالت ستاندن حق صاحبان زر و زور از محرومان از آن نیست؛ عدالت آن است که حق مظلوم ضعیفی را پیش از آن که حق زورمند را از او بخواهی، بستانی.
با عدالت، محرومان قوی تر از زورمندان اند و اگر این چنین نبود، دیگر باید گفت: کدام عدالت؟. عدالت قدرتی در دستان محرومین از قدرت است و خلع یدی از صاحبان قدرت؛ تا قدرت در پناه عدالت به تساوی تقسیم شود و جامعه به تعادل برسد. عدالت "اعطای هر حقی است به صاحبش"2و اگر بناست که عدالت را پی گیریم بر هر امری مقدم آن است که حقوق مسلم اولیه را به صاحبانش بازگردانیم؛ حق پرسش گری را به مردم بدهیم و مسئولان را به پاسخ گویی واداریم.
اگر بناست حتی حق زورمندی را از ضعفا نیز بستانیم –که بناست- پیش از آن که سوال مطالبه گر بی دفاع را با مواخذه پاسخ دهیم، پاسخ آن را از مسئولان و متصدیان قدرت مواخذه کنیم و الا عدالت نیز واژه ای است که چون مسئول، مفهوم دیگری بر آن مستولی خواهد شد و باطن آن را واژگونه خواهد نمود.
صاحبان قدرت مدعی ولایت مداری، فشار بر دغدغه مندان و مواخذه رسانه های مستقل مردمی به اتهام روشن گری و تهدید آنان به این که «دیگر دور و بر ما نگردید» را از کجای رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اخذ نموده اند؟
میزان ولایت مداری چیست؟ و چه کسی بیشتر ولایت مدار است؟ قدرت مند موظف به پاسخ و گریزان از آن در پناه تهدید و مواخذه یا پرسش گر بی دفاع صاحب حق سوال؟
و العاقبه للمتقین
--------------
پی نوشت ها:
1. بیانات راهگشای رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی در مطلع سال 84 در حرم شریف رضوی (علیه الاف السلام) و گوشزد وظایف و حقوق متقابل مسئولان و مردم، 1/1/1384
2. اعطاء کل حق بذیحقه
