یادداشت‌ها

درگذشت آقای هاشمی، برای دوستداران و منتقدانش، حزن‌انگیز است. او شخصیت بزرگ و تاثیرگذار دهه‌های گذشته‌ی جمهوری اسلامی و دوران نهضت حضرت امام(ره) بود. رابطه‌ی او با حضرت امام و رهبری انقلاب و دیگر شخصیت‌های بزرگ، رابطه‌ای کم نظیر و غیر قابل انکار است. در طول دوران نهضت امام، نام او در جای جای مبارزات مردم و در پرخطرترین و حساسترین صحنه‌ها ثبت شده است و سابقه‌ی مجاهدت‌های او، و نقش و تاثیری که در نهضت مبارزاتی داشته، کم نظیر است.

صبر بر رنج‌های طاقت‌فرسا و تحمل سال‌های طولانی حبس و شکنجه، او را به یکی از نمادهای مبارزاتی مردم ایران تبدیل کرده است. او اندیشه‌ای پیشرو داشت و در اوج خفقان پهلوی، برای تبیین آرمان قدس و مبارزه‌ی امت اسلامی با رژیم اسرائیل و مبارزه با استعمار و استکبار بسیار کوشید. در دوران جمهوری اسلامی، جایگاه ممتازی در عرصات مختلف داشت و یاری‌گر روزهای سخت انقلاب در دوران حیات حضرت امام بود و بارها تا مرز شهادت پیش رفت.

رحلت اندوه‌بار حضرت امام(ره) و حضورش در جایگاه ریاست جمهوری، آغاز نقطه‌ای است که انتقادات را نسبت به ایشان جدیت می‌دهد. سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی آقای هاشمی در دورانِ پس از جنگ و پیاده کردن سیاست‌های لیبرالی، و روی آوردن دولت به اشرافی‌گری و کاخ‌نشینی و تئوریزه کردن این مشی فرهنگی-اقتصادیِ غیرهم‌سنخ با انقلاب در جامعه‌ای که تازه از جنگ هشت ساله فارغ شده بود، منازعه‌ی نیروهای انقلابی با آقای هاشمی را به اوج رساند. بی‌توجهی به مساله‌ی عدالت اجتماعی و به فراموشی سپردن مستضعفان و صاحبان اصلی انقلاب، و تعمیق شکاف طبقاتی و پیدایش طبقه‌ای از اشراف از میان مسئولان دولتی و نزدیکان آن‌ها، و از دیگر سوی بازتولید فقر و بی‌عدالتی در کشور، این اختلافات را از حوزه‌ی اقتصادی-فرهنگی به اختلاف‌نظر در مبانی گفتمانی پیش برد.

آقای هاشمی در سال‌های متاخر حیات، در مواردی با گفتمان و رهبری انقلاب، دچار اختلاف نظرهای سیاسی شد. این اختلاف نظر در حوزه‌ی سیاست، از فتنه‌ی 88 جدیت بیشتری به خود گرفت و تا روزهای پایانی حیات ادامه پیدا کرد اما هیچ‌گاه او را به تقابل عملی سوق نداد. با وجود اختلافات علنی، رشته‌ی محبت آقای هاشمی نسبت به رهبری پاره نشد و به مناسبت‌های مختلف، از ابراز محبت و ارادت به ایشان دریغ نکرد و ضمن اعلام صریح مواضع در حوزه‌ی سیاست و بیان روشن اختلافات، از نظام روی برنگرداند و در مناصب متعدد نظام من جمله در جایگاه ریاست مجلس خبرگان رهبری و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، به ادامه‌ی حضور پرداخت. 

آقای هاشمی را شخصیتی دارای نقاط قوت بسیار و نقاط ضعف فراوان می‌دانم و نقدهای جدی بر ایشان دارم اما اقرار می‌کنم که نام هاشمی رفسنجانی آن‌قدر با پوست و گوشت انقلاب و نهضت امام در هم آمیخته که ممکن نیست، بشود او را از تاریخ انقلاب و جمهوری اسلامی پاک کرد. آقای هاشمی با همه‌ی خوبی‌ها و بدی‌هایش، مال انقلاب است و نباید اجازه داد او را به نفع غیر مصادره کنند. او را باید شخصیتی دید که توأمان دارای خدمات و ایرادات است و در نقد او از جاده‌ی انصاف خارج نشد.

خداوند او را با مرادش حضرت امام(ره) و با مجاهدت‌های بی‌منتش محشور گرداند و رنج‌های طولانی ایشان را مایه‌ی بخشش و مرحمت قرار دهد.