یادداشت‌ها

در طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی مقرر شده است که ضمن حفظ حوزه‌های انتخابی کنونی (به عنوان حوزه‌های فرعی)، آرا به صورت استانی به صندوق واریز شود. یعنی قرار است نمایندگان از شهرستان‌ها نامزد شوند و با همین تعداد کنونی از هر شهرستان انتخاب گردند اما رأی تعیین کننده، آرای مجموع استان به نامزدها خواهد بود. بر این اساس نمایندگان شهرستان‌ها از میان حائزان حداقل بیست درصد آرای شهرستانی و با نصاب بالاترین آرای استانی، به عنوان نمایندگان استان انتخاب می‌شوند.

تصویب این طرح منجر به این خواهد شد که در عمل آرای شهرستان‌ها در برابر مرکز استان -که از جمعیت قابل توجهی برخوردار نیستند- تبدیل به رأی درجه دوم شود‌. رأی درجه دوم به این معنا که آرای اهالی یک شهرستان در تعیین نمایندگان آن شهرستان، تعیین کننده نیست و فقط به منزلهٔ جوازی است که با کسب بیست درصد آن، نامزدها خواهند توانست در رقابت استانی حضور یابند، اما رأی مرکز استان به لحاظ دارا بودن بخش قابل توجهی از آرای کل استان، خواهد توانست در انتخاب نمایندگان مرکز استان تعیین‌کننده و در درجهٔ اول باشد.

اشکال اساسی دیگری که این طرح دارد، گرفتن ابتکار عمل از مردم و سپردن آن به لیست‌ها و قبایل سیاسی است. بدیهی است که با تصویب چنین طرحی، امکان شناخت نزدیک از نامزدهای نمایندگی به دلیل گستردگی حوزه انتخابیه اصلی و حتی امکان فعالیت تبلیغی نامزدها به صورت مستقل ممکن نخواهد بود و انتخابات صحنهٔ جولان قبایل سیاسی و عرصه‌ای برای یکه‌تازی لیست‌های آنان خواهد بود.

افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی هم از اشکالات عمده این طرح است. نامزدها این بار به جای تبلیغات در سطح شهرستان، مجبورند در کل استان تبلیغات کنند و این یعنی چند برابر شدن هزینه‌های تبلیغاتی‌. و روشن است که بخت تنها با نمایندگان ادوار مجلس و افراد اسم‌و‌رسم‌دار در سطح استان یار خواهد بود و حلقهٔ انتخاب‌شوندگان به نفع کنونی‌ها تحدید می‌شود.