یادداشت‌ها

 رسانه‌های رانتی هیچ‌وقت نمی‌توانند حرفه‌ای عمل کنند. ممکن است دفترودستک و دک‌وپز و وجناتشان به حرفه‌ای‌ها بخورد، یا اصلاً افه‌ی فول‌پرفشنالیتی‌شان ناخودآگاه بعضی‌ها را به حس حقارت هم وادارد، اما هرقدر هم که از این افه‌ها بلد باشند و بیایند، ناشی‌اند و در الفبای مسئله گیر. هزاری هم که بگذرد از این حرفه‌ای بازی‌ها، آبی برای فرار از ناشیانگی گرم نمی‌شود.

حرفه‌ای بودن الزاماتی دارد که غیر از حرفه‌ای‌نمایی است. این‌ها هرقدر هم که اسم‌ورسمشان بلند باشد، قد و بالایشان کوتاه است و کوتاه هم خواهد ماند، چون قرار نیست سایه‌ی فلان مدیر نوکیسه‌‎ی کوتوله، از روی سرشان کوته شود. با آن فیس و افاده، در برابر ارباب منفعت، چنان خاضع‌اند که خوش ندارند در برابرش قد راست کنند و سری بلند؛ مگر آنکه دلبری از ارباب‌ترِ منفعتی، چنین اقتضا کند.

رسانه‌های رانتی، نارسانا هستند؛ چراکه رساندنی‌ها، گره در چشم و ابروی صاحبان مال و جاه درخواهد انداخت؛ و بدیهی است که بند ناف گره‌خورده به آن ابروان،  از درهم‌کشیده شدنشان حیا کند.

دم‌دستی‌ترین حالت این است که همه‌ی تقصیرها را بیندازیم گردن رسانه‌ها و بگوییم آن‌ها به وقتش فلان نکردند و بهمان ننمودند. حتی مد شده است از کسانی که جایگاهی حقوقی و قانونی داشته‌اند و در انجام وظایف ذاتی‌شان قصور کرده‌اند وقتی پرسیده می‌شود چرا به وظیفه‌تان عمل نکرده‌اید می‌گویند رسانه‌ها سراغمان نیامدند و ما بی‌رسانه بودیم. این حرف فارغ از ماهیت کلی‌اش که حرفی بی‌منطق بوده و می‌خواهد از خودش سلب مسئولیت کند، امروزه که دیگر تعریف و دایره‌ی رسانه بسیار وسیع‌تر شده است بیش از اندازه بی‌وجه است. 

رسانه‌ها مقصراند اما در همان حدی که مربوط به رسانه است. یعنی این نیست که بشود کم‌کاری و تنبلی رسانه را بهانه‌ای برای انجام ندادن تکلیف خود برشمرد. رسانه کارش ضریب دادن و رجحان بخشی موضوعات  و مطالبه‌ی مغفولات است و حتی اگر رسانه به وظایفش عمل نکند، هرگز ازکسی پذیرفتنی نیست که تعلل و بی‌مسئولیتی‌اش را به رسانه حواله کند. و مگر مسئولیتی را به کسی به شرطِ رسانه می‌سپارند که بشود چنین ادعایی داشت؟

در جمهوری اسلامی همه در برابر هر امری مسئول‌اند و ما کسی نداریم که در برابر هیچ مساله‌ای بی‌مسئولیت باشد. خاصّه آنان که از منصب و مسئولیتی حقوقی و یا جایگاهی که برآمده از اعتبار نظام و انقلاب است برخوردارند و  تکلیفی به مراتب رسمی‌تر و بیشتر بر  آنان محول شده است و باید که به میزان مسئولیت و مدخلیتی که در امر محوله داشته‌اند پاسخ‌گو باشند.

رسانه‌ها هم مسئول‌اند، اما فقط مسئول کارشان؛ و البته مسئولیتی که برعهده گرفته‌اند سنگین و تعیین کننده است. رسانه مسئول کم‌کاری و تخلف کسی نیست اما مسئول این است که چرا به نقایص و انحرافات نپرداخته است و توجهات را به آن سمت نبرده و یا چرا اذهان را از امور لازمه منحرف کرده تا در بستر این تغافل، فساد و خلاف متولد شده است، اما مسئول مستقیمِ خودِ نواقص و انحرافات، رسانه نیست. مسئول ایرادات در وحله‌ی اول کسی است که تکلیفی رسمی در آن‌باره بر عهده گرفته است و اگر قصوری کرده و یا خطایی از او سر زده باید جواب پس بدهد؛ بی‌هیچ عذر و بهانه‌ای.

همه مسئولیم چه رسانه‌ای داشته باشیم و چه نداشته باشیم و چه رسانه سراغمان را بگیرد و چه نگیرد. این از هیچ کس –خاصّه از آنان که مسئولیتی رسمی دارند- سلب تکلیف نخواهد کرد و تازه شاید مسئولیتی مضاعف هم بر عهده‌ی او مترتب گردد که راهی برای جبران این نقیصه‌ی بی‌رسانگی بیابد و از این محدودیتی که او فکر می‌کند در عمل به تعهداتش تعیین کننده بوده است، خارج شود.

ماجرا از این قرار است که یک کاندیدای انتخابات مجلس، به بهانه ایام عید، به یک مرکز نگهداری کودکان بی سرپرست رفته و با ایتام آن مرکز عکس یادگاری گرفته است. و طبیعی است که کاندیدایی که سودای رای آوری در مرحله دوم انتخابات در سر دارد، این عکسها را رسانه ای کند و مترصد هر فرصت و مساله ای برای جلب نظر و دیده شدن برآید.

این که کاندیداها برای جلب رای و خود نشان دادن از این قبیل کارها میکنند -فارغ از سبک و سخیف بودنش- مساله ای بدیع و دور از ذهن نیست، لکن بازدید از دارالایتام و انتشار عکسهای بازدید هم، فی نفسه دارای ایراد چندانی نیست، چه برسد به اینکه از چنین ادبیاتی در تقبیح آن استفاده شود:

"آیا همین علی گفته بود به مومنی کمک کن و بعدا همه جا از اقدام خود سخن پراکنی کن؟ حال بگذریم از اینکه این کاندیدا تحفه‌ای هم در این دیدار به همراه نداشته و این کودکان را به راحتی بازیچه هوای نفس و قدرت طلبی خود قرار داده است..."

و در ادامه در اعتراض به اینکه چرا عکس کودکان بدون روتوش و واضح منتشر شده آورده اند:

"...چرا عدالت علی را زیرپا می‌گذارد اخلاق انسانی را اینگونه پایمال می‌کند؟ اگر بهارستانی شدن به قدری مهم است که شرافت انسانی زیر پا می‌رود و کودکانی که به قدر کافی به آنان ظلم شده توسط عده‌ای فرصت طلب آبرویشان لکه‌دار می‌شود؛ برخی‌ها حاضرند رأیشان را به این نامزد انتخابات دهند تا از پایمال شدن شرافت‌های انسانی دیگری جلوگیری کرده باشند."

این خبرپردازی، واکنش رسانه های همسو با فرد مذکور و مخالف آن رسانه معترض را برانگیخته و این بار آنها در اقدامی مقابله ای، به انتشار مقایسه ای عکسهای دیدار یک کاندیدای دیگر -که در حال حاضر نماینده مجلس می باشد- پرداخته و اقدام آن رسانه را  "اقدامی غیر حرفه ای" و "برخوردی دوگانه" دانسته است.

رسانه معترض هم در پاسخ به این مساله به چندین بند توضیح پرداخته و با اشاره به زمان انتشار عکسها که نشان دهنده غیرانتخاباتی بودن عکسهای نماینده مجلس است گرفته تا اینکه مسئولیت نمایندگی آن فرد ایجاب میکند که چنین بازدیدهایی داشته باشد و چه و چه و چه برای آن رسانه پاسخی بلند بالا دست و پا کرده است.

اما علیرغم این همت در کثرت پاسخ و ادله آوری، از روی مساله ی خودساخته ی "شفافیت عکسها" که آن کاندیدا را به همین دلیل به "پایمال کردن عدالت علی" و "زیر پا گذاشتن شرافت انسانی" و "فرصت طلبی و لکه دار کردن آبروی کودکان" و "پایمال کردن شرافت های انسانی" متهم کرده بود به راحتی عبور شده است.

این نگاه که نمایش واضح چهره ایتام را اینقدر قبیح و غیر انسانی می شمارد احتمالا باید یتیم و یا کودک بی سرپرست بودن را همردیف جرم و جنایت پیشگی تصور کند و البته با توجه به سابقه فعالیت آن رسانه و اقداماتی در خلاف این تصور روشن می شود که در عین اعتراض، دارای چنین تصوری نیستند و این مساله فقط دستمایه ای است برای ضرب شست نشان دادن به کسان آن یکی قبیله سیاسی.

 در این جنگ زرگری که بین قبایل سیاسی و رسانه هایشان درگرفته -و مصادیق متکثر دیگری هم دارد- حرف از حرمت یتیم و انسانیت و شرافت و اخلاق و عدالت، فقط بازیچه ای است که اینها آنها را بکوبند و آنها اینها را، تا بلکه انتخابات به نتیجه دلخواه قبایل متبوعشان نزدیکتر گردد. و الا خودشان هم خوب می دانند که اگر قضایا عکس این بود، مواضعشان هم دقیقا عکس همین می بود.