یادداشت‌ها

«پیش از آنکه وزارت خارجه بخواهد در این رابطه اقدامی انجام دهد، شهرداری و سایر نهادها متوجه شدند که یک کار غیرقانونی صورت گرفته و این اقدام هماهنگ نشده بوده است.»

اینحرف‌های غیر قانونی و ذلیلانه سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایراندرباره جمع آوری بیلبوردهای صداقت آمریکایی از سطح شهر تهران است. وزارت خارجه‌ای که قرار بود استکبارستیزی و تربیت مستضعفان جهان برای مبارزه با نظام کفر از اصول اساسی‌اش باشد امروز در نقشحافظ منافع امریکا در تهرانظاهر شده است. دستگاهی که قرار بود در جهت نابودی امریکا و سران استکبار گام بردارد امروز از درتنش‌زداییاز روابط ایران با سران استکباردرآمده است و حتی کوچکترین تلنگری به امریکا را حتی در قلب ام‌القرای جهان اسلام، برنمی‌تابد و آن راغیرقانونیمی‌نامد.^*

اما امام پاسخ این سیاستذلیلانه و مغرضانه وزارت خارجهرا بیست و چهار سال قبل داده است: «نکته مهمی که همه ما باید به آن توجه کنیم و آن رااصل و اساس سیاست خود با بیگانگانقرار دهیم این است که دشمنان ما و جهانخواران تا کی و تا کجا ما را تحمل می کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند. به یقین آنان مرزی جز عدول از همه هویتها و ارزشهای معنوی و الهیمان نمی شناسند.

به گفته قرآن کریم، هرگز دست از مقاتله و ستیز با شما بر نمی دارند مگر اینکه شما را از دینتان برگردانند. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم صهیونیستها و امریکا و شوروی در تعقیبمان خواهند بود تا هویت دینی و شرافت مکتبی مان را لکه دار نمایند.

بعضی مغرضینما را به اعمال سیاست نفرت و کینه توزی در مجامع جهانی توصیف و مورد شماتت قرار می دهند، و با دلسوزیهای بیمورد و اعتراضهای کودکانه می گویند جمهوری اسلامی سبب دشمنیها شده است و از چشم غرب و شرق و ایادیشان افتاده است! که چه خوب است به این سؤال پاسخ داده شود که ملتهای جهان سوم و مسلمانان، و خصوصا ملت ایران، در چه زمانی نزد غربیها و شرقیها احترام و اعتبار داشته اند که امروز بی اعتبار شده اند!

آری، اگر ملت ایران از همه اصول و موازین اسلامی و انقلابی خود عدول کند و خانه عزت و اعتبار پیامبر و ائمه معصومین – علیهم السلام – را با دستهای خود ویران نماید، آن وقت ممکن است جهانخواران او را به عنوان یک ملت ضعیف و فقیر و بی فرهنگ به رسمیت بشناسند، ولی در همان حدی که آنها آقا باشند ما نوکر، آنها ابرقدرت باشند ما ضعیف، آنها ولی و قیم باشند ما جیره خوار و حافظ منافع آنها، نه یک ایران با هویت ایرانی – اسلامی ، بلکه ایرانی که شناسنامه اش را امریکا و شوروی صادر کند، ایرانی که ارابه سیاست امریکا یا شوروی را بکشد و امروز همه مصیبت و عزای امریکا و شوروی شرق و غرب در این است که نه تنها ملت ایران از تحت‌الحمایگی آنان خارج شده است، که دیگران را هم بهخروج از سلطه جباراندعوت می کند.»

امام می‌گفت: «خودتان و کشور و مردم اسلامی را در برابر امریکا اینقدر ذلیل و ناتوان نکنید. اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید. بحمداللّه از برکت انقلاب اسلامی ایران دریچه های نور و امید به روی همه مسلمانان جهان باز شده است، و می رود تا رعد و برق حوادث آن، رگبار مرگ و نابودی را بر سر همه مستکبران فرو ریزد.»

البته دلیل این کنش و واکنش‌های ذلیلانه وزارت خارجه، را در جایی دیگر باید جست.تکنوکرات‌هاوسرمایه‌سالارهاومرفهان بی‌دردودنیاطلبانچه می‌دانند که مبارزه چیست؟ «ملت عزیز ما که مبارزان حقیقی و راستین ارزشهای اسلامی هستند، به خوبی دریافته اند کهمبارزه با رفاه طلبی سازگار نیست، و آنها که تصور می کنند مبارزه در راه استقلال و آزادی مستضعفین و محرومان جهان با سرمایه داری و رفاه طلبی منافات ندارد با الفبای مبارزه بیگانه اند. و آنهایی هم که تصور می کنند سرمایه داران و مرفهان بی درد با نصیحت و پند و اندرز متنبه می شوند و به مبارزان راه آزادی پیوسته و یا به آنان کمک می کنند آب در هاون می کوبند. بحث مبارزه و رفاه و سرمایه ، بحث قیام و راحت‌طلبی ، بحث دنیاخواهی و آخرت‌جویی دو مقوله‌ای است که هرگز با هم جمع نمی شوند. و تنها آنهایی تا آخر خط با ما هستند که درد فقر و محرومیت و استضعاف را چشیده باشند.»

امام به ما سفارش کرده است: «فرزندان انقلابی‌ام، ای کسانی که لحظه ای حاضر نیستید که از غرور مقدستان دست بردارید، شما بدانید که لحظه لحظه عمر من در راه عشق مقدس خدمت به شما می گذرد. می دانم که به شما سخت می گذرد، ولی مگر به پدر پیر شما سخت نمی گذرد؟ می دانم که شهادت شیرینتر از عسل در پیش شماست، مگر برای این خادمتان اینگونه نیست؟ ولی تحمل کنید که خدا با صابران است. بغض و کینه انقلابی تان را در سینه ها نگه دارید، با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگرید و بدانید که پیروزی از آن شماست.» و ما همچنان چنانیم که او می‌خواست.

پی نوشت:

*. «ما باید برای پیشبرد اهداف و منافع ملت محروم ایران برنامه ریزی کنیم. ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم و این را باید ازاصول سیاست خارجیخود بدانیم. ما اعلام می کنیم که جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است و کشور ایران به عنوان یک دژ نظامی و آسیب ناپذیر نیاز سربازان اسلام را تامین و آنان را به مبانی عقیدتی و تربیتی اسلام و همچنین به اصول و روشهایمبارزه علیه نظامهای کفر و شرکآشنا می سازد.» (پیام امام خمینی در پذیرش قطعنامه 598)

روزگار عجیبی است! خیلی چیزها عوض شده اند، خیلی کس‌ها هم.  قبیله افراط و تفریط، علم "اعتدال" برافراشته‌است. آزادی‌خواهان، سانسورچی شده‌اند و دموکراسی‌خواهان، در به روی شورشیان بر جمهوریت باز کرده‌اند.

محرم و نامحرم هم عوض شده است. "دوست" و "دشمن" هم هکذا. دیگر از "مرگ بر ..."ها هم بدمان می‌آید و می‌خواهیم به جبران مافات، فقط درود بفرستیم و سلام چاق کنیم. و دوست داریم برای دقایقی هم که شده به تلافی سال‌های سکوت، از پشت گوشی تلفن این سکوت را بشکنیم. و البته تنها سکوت را که نه، بشکنیم ایستادگی سی و چند ساله ملتی را در برابر شیطان.

صحبت‌ها با "دوستان" جدید هم که گل انداخت، درها را از پشت قفل می‌کنیم تا "دوستان" قدیم نشنود که چه‌ها می‌دهیم و چه نمی‌گیریم. شیطان بزرگ محرم اسرار شده است و شیطان‌گزیده‌ها نامحرم. خون‌آشام‌ها دوست و خون‌داده‌ها ...

خلاصه که خیلی چیزها عوض شده اند. پاستور هم عوض شده است، پاستورنشینان هم. پاستور شده است دفتر حافظ منافع امریکا و کلیدهایش، نه به سان داس، که چون کومباین درو می کند هر چیزی را که بر سر راه است. از بیلبوردهای شیطان‌ستیز گرفته تا... .

پاستورنشینان هم عوض شده‌اند، کلیدهایشان هم. و به جای گشودن، می‌بندند. کلیدهایی که درهای مامنی برای مردم می‌گشودند، دیگر برای همیشه قفل می‌کنند. شاید بشود این را تحمل کرد اما درد نامحرم ماندن را چگونه باید تحمل کرد؟

امروز هم درهای مجلس به روی دوربین‌های رسانه ملی کلید شد و اگر صراحت قانون اساسی نبود، درها به روی رادیو هم بسته می‌ماند. و ما می‌ماندیم پشت درو وکلایمان در آن سو. چه می‌شود کرد؟ خون‌هایش را ما داده‌ایم و خون‌دل‌هایش را ما نوش جان کرده‌ایم. مشت‌هایش را ما خورده‌ایم و کوفته‌ایم به دهان استکبار و پزش را امروز آن‌ها می‌دهند و ما شده‌ایم نامحرم.

آیین عشق بازی دنیا عوض شده است

یوسف عوض شده زلیخاعوض شده است

حق داشتی مرا نشناسی به هر طریق

من همچنان همانم و دنیا عوض شده است

(فاضل نظری)

روایتی از آن چه که این روزها در کتاب آرمانشهر می گذرد

اینها از میان تنوع دفاتری که در «آرمانشهر» ما که شاید بیشتر از 40 طرح موجود باشد، دفتر تحریر با عکس پسر شهید احمدی روشن در بغل آقا، با دفترچه یادداشتی که رویش عکس شهید احمدی روشن را داشت برداشتند. طرح های ما اگرچه همه ایرانی است اما بالاخره هر چه هم که باشد، می شد طرحهایی با رنگ و لعاب فانتزی تر و با درصد آرمان کمتر برداشت، اما اینها آرمانی ترین ها را برگزیدند.

این نه یک اتفاق نادر و استتثنا، که اتفاقا این روزها برای من در «کتاب آرمانشهر» به مساله ای روزانه و متواتر بدل شده است.

کم نیستند بچه هایی که هر روز دست یکی از دوستانشان را می گیرند و به آرمانشهر می آورند تا دفترها را نشانش دهند و از من دفاتری با عکس شهدا را می خواهند و من به روزهای دیگر حواله شان داده ام.

عجب غفلت بزرگی داشتیم. فکر می کردیم چون باربی خوش رنگ و لعاب تر است، طرفدارش از عکس معصومانه یتیمی که در آغوش پدرانه رهبرش نشسته است بیشتر است. راستش خودم هم روز اولی که این دفترها برایم رسیدند، از تعداد بالای این طرح شاکی بودم و فکر نمی کردم که از این طرح در میان عامه، بشود بازخورد گرفت.

حکایت دیگر طرح ها هم همین طوری است. اکثر مشتریان این دفترهای ایرانی، کسانی هستند که اولین بارشان است که به آرمانشهر قدم گذاشته اند. آن هم تنها در جستجوی جویباری از فرهنگ و هویت خودی. با تیپ ها و فرهنگ های مختلف. حزب اللهی، معمولی، آنتیک، و حتی روشنفکرانه. خیلی هایشان از تیپ ما نیستند اما کورسویی از فرهنگ و هویت خودی در آرمانشهر، آنها را آرمانشهری کرده است.

غفلت ما خیلی بزرگ بوده است. فکر می کردیم بچه ها فقط مالیخولیاهای غرب را دوست دارند، اما نه، هویت و فرهنگ ایرانی، با فطرت بچه ها سازگارتر است و این شده است که چند دفتر با طرحی ایرانی در میان انبوهی از زرق و برق ها، پرچمی گشوده است که زیر آن با همه تیپ ها می توانیم یک جا جمع شویم.

بچه ها با اکراه و اجبار والدینشان نیست که طرح ایرانی می خرند. گاه فطرت آنان است که دست پدری را کشان کشان به آرمانشهر می کشاند و با اخم هم که شده دوست دارد پدرانه ترین طرح دفتر دنیا را داشته باشد.

یادم هست که اولین جلسه سایت خبری آناج با حضور سی چهل نفر از اصحاب رسانه و خبر در تبریز، به جز چند دقیقه از صحبت مدیر مسئول محترمش که به روند تشکیل و کارهای زیربنایی سایت گذشت، وقتی قرار شد حرف از رویکرد آناج به میان بیاید، تقریبا همه وقت جلسه به کشمکش درباره این که اخبار و حواشی تیم تراکتورسازی چگونه و تا چه حدی پوشش داده خواهد شد گذشت و به اینکه به دلیل قرابت سهامدار اصلی تراکتورسازی با آناج، تا چه میزان رانت خبری در اختیار خواهد داشت؟. دعوا بر سر این بود که مثلا کارت خبرنگاریتان تا چه حدی در ورزشگاه دارای اعتبار خواهد بود و چه تضمینی وجود دارد که عکاس بتواند تا پشت دروازه تیم برود!

صدایی که به جز خودم به اعتراض شنیدم، در آن فضای مه آلود روشن فکر مئابانه، کورسوی امیدی درباره آینده رسانه ای شهرم، در برابرم روشن کرد. صحبت از «عدالت رسانه ای» بود و این بود که امیدوار نشستم. اما در ادامه دیدم کار وخیم تر از اینهاست که بتوان فکرش را کرد. اعتراض به این بود که چرا کسی حرفی از تیم ماشین سازی نمی زند و این چه ظلمی است که روا داشته می شود؟ مگر آناج فقط مال تراکتورسازی است و چرا هیچ سهمی به ماشین سازی قایل نیستند.

گویا در نگاه اینان، جامعه تشکیل شده است از اکثریتی سرخ پوش به نام تراکتورسازی و اقلیتی آبی پوش به نام ماشین سازی و لاغیر.

***

«آفت کار رسانه ای نگاه از بالا به پایین است که سبب عدم شناخت کار رسانه ای و البته شناخت ذائقه مردم می شود. بخواهیم و نخواهیم مردم به دنبال خبر وضعیت یک فوتبالیست هستند و اگر رسانه های معتمد این خوراک خبری را تهیه نکنند، هستند کسانی که به بهانه توزیع این نوع خبرها، مخاطب را برای اهداف خاص جذب کنند.»

این، بخشی از یادداشت بدون نام اما با قلم اول شخص مفردی است که آناج آن را در اعتراض بهیادداشتی کوتاه در اعتراض به «ابتذال» و «غفلت» برخی رسانه های استان، منتشر کرده و ضمن اینکه از عنوان کردن اختصاص 15 خبر از بیست خبر نخست پایگاهی خبری در تبریز –بدون آنکه نامی از آن برده شود- به یک فوتبالیست سانحه دیده، ابراز تعجب کرده، در عین حال این حرف را به خود گرفته و آناج را مخاطب آن یادداشت کوتاه دانسته است.

اطلاق عبارت «رسانه معتمد» برای خویش، از سوی رسانه ای که سه چهارم اخبارش را، اخبار لحظه به لحظه فوتبالیست سانحه دیده و حواشی اش تشکیل می دهد، آن هم درست مقارن با زمان تحلیف رئیس جمهور جدید و روی کارآمدن دولت یازدهم، نشان از ابتذال رسانه ای دارد. این توجیه که «اگر رسانه های معتمد این خوراک خبری را تهیه نکنند، هستند کسانی که به بهانه توزیع این نوع خبرها، مخاطب را برای اهداف خاص جذب کنند.» توجیه نخ نمایی است که رسانه هایی شبیه آناج را به قهقرا برده است.

حرف از  «شناخت ذائقه مردم» هم برای رسانه ای که برای خبرنگارانش، هیچ کس و هیچ چیز جز چند فوتبالیستی -که از جیب مردم میلیاردر شده اند- ارزش خبری ندارد، حرف بی راهی است. تن دادن به دغدغه های کاذب عده ای به اصطلاح خبرنگار –و فی الواقع خبرساز- و خبرسازی های آنان از حواشی فوتبال و رها کردن دغدغه های اصلی جامعه، فکر نمی کنم شناخت ذائقه مردم باشد. جای تاسف دارد که انکار بخش اعظمی از جامعه و تن دادن به خواسته های اقلیتی روشنفکرمئاب، خواسته مردم دانسته می شود. در شرایطی که رسانه ها بدون رودربایستی به دنیال «خبرسازی»اند، چگونه می توان ابتلای جامعه به هیجانات کاذب و واگیری «تب فوتبال» را تقصیر خبرسازی های کاذب اینان ندانست؟!

و البته ناگفته نماند که اگر ملاک عمل، تنها ذائقه مردم باشد -که گاه عملکرد اشتباه رسانه ها و اهالی فرهنگ آن را به بیراهه کشانده است- می بایستی درِ همه رسانه ها را تخته کرد.

 یادداشت بی نام آناج از نویسنده سطوری که برآشفه اش ساخته پرسیده است: «عملکرد یک دهه ای شان در عرصه رسانه استان کدام حقیقت فرهنگی را برای مردم این دیار به ارمغان آورده است؟»

کمترین دستاورد این است که چند سطر نوشته در وبلاگی شخصی که نامی از سایتی در آن برده نشده است، آناجی را که خود را پرمخاطب ترین رسانه شمالغرب می داند، با آن مخارج نجومی، به واکنشی این چنین منفعلانه واداشته است.

***

اما ما همچنان به آینده فرهنگی شهرمان امیدواریم؛ نه به خاطر شما، به خاطر مجاهدت بی منت، تکلیف مدارانه و خستگی ناپذیر فرهنگی امثال روح الله ها که تاکنون نه لبخند صاحبان قدرت و ثروث، و نه اخم آنها نتوانسته است، ذره ای آنان را از  آرمانشان عقب براند.

شما چطور؟!

«انسان انقلاب اسلامی» به همان قدر واژه ای است نامانوس که «انسان مدرن» عبارتی است مانوس. ذهن در ابتدا هیچ تعریفی از این عبارت ارائه نمی کند و تصویری از قبل برایش آماده نکرده است؛ چینش این عبارات را نامتجانس تلقی می کند و تصور نمی کند که این ترکیب واژگانی، عبارتی صحیح را رقم زده باشد.

مدرنیته توانسته است با تحمیل سبک زندگی خاص این ایدئولوژی به انسان، گونه خودش را تنها گونه حیات پیش روی بشر جا بزند و ارزشی جدید تعریف کند و سبک های دیگر زندگی را از میدان به در کند. کشاکش بشر معاصر در عرصه حیات، مسابقه برای رسیدن به آمال زندگی مدرن بوده است و در این میان هر چه رنگ این تمدن مدرن در سلوک و کردارش بیشتر بوده و بیشتر تسلیم آن بوده است، خود را موفق تر و خوشبخت تر انگاشته و هر چه که توفیق کمتری در دست یازیدن به ملزومات زندگی مدرن داشته، خود را ناموفق و شکست خورده دانسته است. این مبنا، سنت گرایی و زندگی سنتی –به معنای زندگی غیر مبتنی بر مدرنیته- را، با ارتجاع و بازگشت به زندگی بدوی و وحشی گری، یکی انگاشته و راه را بر هر سلوکی جز سبک زندگی مدرن بسته است.

بشر مجبور به اطاعت از مدرنیته نیست اما خلاءی که در تعریف گونه های دیگر سبک زندگی مبتنی بر نظام های ارزشی غیر، وجود دارد او را مجبور کرده است تا حاکمیت ایدئولوژیک تمدن مدرن را بر همه شئون زندگی اش بپذیرد و حتی در صورت عدم تبعیت از آن ایدئولوژی در حوزه اعتقاد و ایمان، سلوک زندگی عملی اش را مبتنی بر همان ارزش گزاری شکل داده باشد. سبک زندگی مدرن در عرصه عمل – و نه در بحث بودن- در یکی دو قرن اخیر، آلترناتیو نداشته است و طبیعی است که وقتی تنها گزینه پیش روی بشر همین شیوه زندگی است، چه فرقی در اجبار در اطاعت از آن با اختیار هست؟

انقلاب اسلامی در عصر پایان تاریخ و در عصر اومانیته و خداوندگاری انسان و رسالت کمپانی های صنعتی، یک نه بزرگ بر تمدن تکنولوژیک مدرن بود و آغاز افقی جدید -با ارزش هایی متفاوت و گاه در تضاد با مدرنیته-. آغاز راهی بود که می تواند به تمدنی جدید و غیر از آنچه که امروز بر بشر سیطره یافته است، برسد و پایانی بود بر همه آنچه که بشر را با ادعای خداوندی اش، به بیداد کشانده است.

هر سبکی برای زندگی، پیمایش راهی است به تمدنی که در حال شکل گیری است و یا در مسیر تکاملی؛ و پرواضح است که سبک زندگی مدرن، هرچند هم که در درون مرزهای ارزشی انقلاب پیش گرفته شود، تنها مسیری است در امتداد تمدن مدرن غرب وراه تمدن نوینی که افق آینده تاریخ را به آن خواهد رساند، به سبک زندگی مدرن قابل پیمودن نیست. انقلاب اسلامی اگر بخواهد مسیر ایجاد تمدن نوینش را بپیماید بایستی الزامات این تمدن سازی را مراعات کند و برای همه ساحه های فکری و عرصه های بشری، نسخه ای منحصر به فرد و قابل عرضه داشته باشد.

«ما اگر پیشرفت همه‌جانبه را به معناى تمدن‌سازى نوین اسلامى بگیریم - بالاخره یک مصداق عینى و خارجى براى پیشرفت با مفهوم اسلامى وجود دارد؛ اینجور بگوئیم که هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامى، ایجاد یک تمدن نوین اسلامى است؛ این محاسبه‌ى درستى است - این تمدن نوین دو بخش دارد: یک بخش، بخش ابزارى است؛ یک بخش دیگر، بخش متنى و اصلى و اساسى است. به هر دو بخش باید رسید.

آن بخش ابزارى چیست؟ بخش ابزارى عبارت است از همین ارزشهائى که ما امروز به عنوان پیشرفت کشور مطرح میکنیم: علم، اختراع، صنعت، سیاست، اقتصاد، اقتدار سیاسى و نظامى، اعتبار بین‌المللى، تبلیغ و ابزارهاى تبلیغ؛ اینها همه بخش ابزارى تمدن است؛ وسیله است. البته ما در این بخش در کشور پیشرفت خوبى داشته‌ایم. کارهاى زیاد و خوبى شده است؛ هم در زمینه‌ى سیاست، هم در زمینه‌ى مسائل علمى، هم در زمینه‌ى مسائل اجتماعى، هم در زمینه‌ى اختراعات - که شما حالا اینجا نمونه‌اش را ملاحظه کردید و این جوان عزیز براى ما شرح دادند - و از این قبیل، الى ماشاءاللّه در سرتاسر کشور انجام گرفته است. در بخش ابزارى، على‌رغم فشارها و تهدیدها و تحریمها و این چیزها، پیشرفت کشور خوب بوده است.

اما بخش حقیقى، آن چیزهائى است که متن زندگى ما را تشکیل میدهد؛ که همان سبک زندگى است که عرض کردیم. این، بخش حقیقى و اصلى تمدن است؛ مثل مسئله‌ى خانواده، سبک ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوى مصرف، نوع خوراک، نوع آشپزى، تفریحات، مسئله‌ى خط، مسئله‌ى زبان، مسئله‌ى کسب و کار، رفتار ما در محل کار، رفتار ما در دانشگاه، رفتار ما در مدرسه، رفتار ما در فعالیت سیاسى، رفتار ما در ورزش، رفتار ما در رسانه‌اى که در اختیار ماست، رفتار ما با پدر و مادر، رفتار ما با همسر، رفتار ما با فرزند، رفتار ما با رئیس، رفتار ما با مرئوس، رفتار ما با پلیس، رفتار ما با مأمور دولت، سفرهاى ما، نظافت و طهارت ما، رفتار ما با دوست، رفتار ما با دشمن، رفتار ما با بیگانه؛ اینها آن بخشهاى اصلى تمدن است، که متن زندگى انسان است.

تمدن نوین اسلامى - آن چیزى که ما میخواهیم عرضه کنیم - در بخش اصلى، از این چیزها تشکیل میشود؛ اینها متن زندگى است؛ این همان چیزى است که در اصطلاح اسلامى به آن میگویند: عقل معاش. عقل معاش، فقط به معناى پول در آوردن و پول خرج کردن نیست، که چگونه پول در بیاوریم، چگونه پول خرج کنیم؛ نه، همه‌ى این عرصه‌ى وسیعى که گفته شد، جزو عقل معاش است. در کتب حدیثىِ اصیل و مهم ما ابوابى وجود دارد به نام «کتاب‌العشرة»؛ آن کتاب‌العشرة درباره‌ى همین چیزهاست. در خود قرآن کریم آیات فراوانى وجود دارد که ناظر به این چیزهاست...

باید ما به دنبال این باشیم که فرهنگ زندگى را تبیین کنیم، تدوین کنیم و به شکل مطلوب اسلام تحقق ببخشیم. البته اسلام بُنمایه‌هاى یک چنین فرهنگى را براى ما معین کرده است. بُنمایه‌هاى این فرهنگ عبارت است از خردورزى، اخلاق، حقوق؛ اینها را اسلام در اختیار ما قرار داده است. اگر ما به این مقولات به طور جدى نپردازیم، پیشرفت اسلامى تحقق پیدا نخواهد کرد و تمدن نوین اسلامى شکل نخواهد گرفت. هرچه ما در صنعت پیش برویم، هرچه اختراعات و اکتشافات زیاد شود، اگر این بخش را ما درست نکنیم، پیشرفت اسلامى به معناى حقیقى کلمه نکرده‌ایم. باید دنبال این بخش، زیاد کار کنیم؛ زیاد تلاش کنیم.» *

«انسان انقلاب اسلامی» تنها زمانی عبارتی نامانوس نخواهد بود که سبک زندگی جدیدی بر اساس نظام ارزشی خاص انقلاب اسلامی، تعین یابد و انسان در تراز آن سبک و آن نظام ارزشی، «انسان انقلاب اسلامی» را مفهوم خواهد بخشید.

شاخصه های «انسان انقلاب اسلامی» می تواند بر مولفه هایی چون، ایثار، مجاهدت، شهادت طلبی، تکلیف گرایی، آرمانخواهی، عدالت طلبی، تعالی خواهی، جامعه گرایی، نظام سازی مبتنی بر نظام امت و امامت و هر آنچه که آمال اسلام ناب محمدی-صلی الله علیه و آله- است، تعین یابند.

***

بعدالتحریر:

حاج عبدالله والی نمونه بارز «انسان انقلاب اسلامی» است و اگر چه می شود دیگرانی را نیز به جای او الگو دانست، اما تراز بالای او در ابعاد مختلف و خصوصیات منحصر به فردش، این اجازه را به مخیله ام نداد تا به غیر او بتوانم فکر کنم. حاج عبدالله تقریبا تنها تصویری است که از عبارت «انسان انقلاب اسلامی» در ذهن دارم.

*. بیانات رهبر عزیز انقلاب اسلامی در دیدار جوانان استان خراسان شمالى‌ در بیست و سوم مهرماه 1391

بحثی در باب ترجیح «صالح مقبول» به «اصلح»

وقتی حفظ وضع موجود و ترس از آینده، انقلابیون را به ورطه محافظه‌کاری می‌کشاند، همه چیز از جمله خود انقلابی‌گری هم از موضوعیت می‌افتد و این‌گونه انگاشت می‌شود که وضع موجود به هر قیمتی حتی به قیمت سلاخی آرمان‌ها هم که شده باید حفظ شود. رعب از آینده همه چیز را برای این نوع از انقلابی‌گری از موضوعیت انداخته است و تنها حفظ وضع موجود است که موضوعیت دارد. مرگ از حول احتمال آن به آغوش طلبیده می‌شود و همه چیز قبل از آن که مقدرش باشد می‌میرد.

انتخابات هم در این میان باید سلاخی شود تا وضع موجود، منتهی به آینده نشود. «ضد انتخاب» جای‌گزین انتخابات می‌شود و دیگر مهم نیست چه کسی انتخاب شود؛ آن‌چه مهم است این است که چه کسی انتخاب نشود. «اقناع» برای رسیدن به انتخابِ «اصلح» با «تردید» در مقبولیتِ «اصلح» و گاه در صلاحیتش تعویض می‌شود تا منجر به انتخابِ به اصطلاح «صالح مقبول» شود. که خود همین «صالح مقبول» هم دروغی بیش نیست.

تنها کارکرد انتخابات همین حصول «مقبولیت» است و اگر ساز و کار دیگری به جای انتخابات بود که می‌شد با آن مقبولیت را احصا نمود، چه نیازی به این هزینه‌کرد هنگفت بود؟ «مقبولیت»ِ ادراک شده قبل از انتخابات، تنها احتمال و یا صورتی موهوم از مقبولیت است و هیچ‌گاه انطباقی بر واقعیت نخواهد داشت. چه آن که این ادراکات نیز به قدری با هم متناقض‌اند که دیگر از آن تعبیر به احتمال هم محال می‌شود. توهم، همان ترس از مرگی است که جام زهر را قبل از وقوع مقدرات سر می‌کشاند تا آینده را با عدم وقوع مواجه کند. انقلابی‌گری محافظه‌کارانه، ترمزی است بر انقلابی‌گری و روح انقلابی‌گری که همواره توام با آرمان‌خواهی است.

ایجاد تردید و تشکیک در اذهان، نسبت به انتخاب شدن یا نشدنِ اصلح و حتی تردید و تشکیک در اصلح بودن یا نبودنش، همان جام شوکرانی است که انقلابی‌گریِ محافظه‌کار می‌خواهد مردم را سربکشاند و آرمان‌گرایی را با مرگ زودرس مواجه کند تا مبادا با آینده‌ای جدید مواجه شود.

و البته جریان دیگری نیز در مقابل انقلابی‌گری هست که در این میان با موج‌سواری بر امواج تردید انقلابی‌گرایان محافظه‌کار، دست به ادراک‌سازی‌هایِ جعلی و واژگونه‌نمایی حقیقت می‌زند تا خود را در بستر احتضار، از مرگی حتمی برهاند و گاه در عین تقابل با همه مظاهر انقلابی‌گری- حتی از نوع محافظه‌کارش- ، با او برای به مسلخ بردن انقلابی‌گری آرمان‌گرایانه در یک جبهه قرار می‌گیرد.

«اقناع» آرای خاکستری و آن‌هایی که تردید و تشکیک دارند برای رساندن آنان به انتخابی «اصلح» تنها تکلیفی است که جریان آرمان‌گرا دارد و تشکیک و تردید درباره مقبولیت و یا صلاحیت اصلح در تناقض با روح انقلابی‌گری و آرمان‌خواهی است.

***

پی نوشت:

چند روزی است که جریان تردید به هر حربه‌ای از تردید و تشکیک تا تهمت و افترا دست می‌زند تا آقا سعید را از میدان به در کند، اما غافل است از آن که «مقلب القلوب» و «مثبت القلوب» کس دیگری است و غافل است از این که او چه انتخاب شود و چه نشود پیروز میدان است، چرا که تنها «تکلیف» است که او را به این وادی کشانده است.

والعاقبه للمتقین

پیامد تذکری شنیده نشده

این بخشی ازتذکریاست که پس از صدور اطلاعیه شماره ششم ستاد دکتر سعید جلیلی، ذیل عنوان «معرفی دبیران و اعضای شورای ستادهای مردمی» داده شد و امید آن بود که انتقادات دلسوزانه‌ای از این قبیل برای آن‌هایی که انتخابات برایشان موضوعیت دارد و نه طریقیت، مورد توجه جدی قرار گیرد اما متاسفانه چنین نشد.

جولان پول‌های کثیف و نامشروع در خیابان‌های شهر، هشدارهای شنیده نشده در رابطه با انتصاب وام‌داران و وابستگان به قبایل سیاسی را عینی‌تر کرده است. ورود پول‌هایی که از زد و بندهای سیاسی و اقتصادی این قبایل و اقوام سیاسی تحصیل شده است –که مشخصا حداقل دو مورد کلانش را سراغ داریم- به صحنه انتخابات آن هم برای تبلیغ گفتمان انقلاب اسلامی آیا پارادوکسی نیست که هشدارش چند هفته قبل‌تر داده شده بود؟ و آیا این هشدار به دلیل آن که اگر کمترین احتمالی مبنی بر وارد بودنش وجود داشت، به دلیل تغییر ماهوی که در صورت مساله انتخابات شکل خواهد داد نمی‌بایست جدی گرفته می‌شد؟

امروز پول‌های کثیف در جای جای خیابان‌ها جولان می‌دهند و این نیست جز طریقیت داشتن –و یا لااقل طریقیت یافتن- انتخابات برای رسیدن به هدف بعدی انتخابات. و هنوز هشداری که جدی گرفته نشده است، پابرجاست:

«اطمینان به عدم ورود به زد و بند سیاسی تا زمانی خدشه ناپذیر هست که فعل نیز چون گفتار در همان منظومه گفتمانی انجام شود. اما وقتی غالب منتصبان به ستادهای به «اصطلاح مردمی»، اهالی همان قبایلی هستند که انتخابات فقط برایشان طریقیت دارد چگونه می شود این اطمینان را خدشه ناپذیر دانست؟»

و اگر چه ایمان قلبی داریم که اراده و رضایتی از سوی آقا سعید عزیز برای این امر نیست و یقین به این داریم که او آمده است تا همین رفتار را به هم بزند. انتخابات برای او موضوعیت دارد و ما نیز باور و اعتماد بر همین مساله.

گفتمان «سرمایه‌سالار» که از انکار آشکار «عدالت» ابا دارد و از قضا هیچ هم بدش نمی‌آید که سوار بر امواج عدالتخواهی، گفتمان عدالت را به گفتمانی بدلی و در تقابل با روح خویش رهنمون کند، در صدد القای این مفهوم و اقناع افکار عمومی است که «اگر پیشرفت اتفاق نیفتد، عدالت توزیع فقر است.»

این گفتمان که با عَلَم «پیشرفت» و «مبارزه با فقر» آمده است تا عدالت را برای مدتی محدود هم که شده به تعلیق بکشاند، مغلطه‌ای است که از قضا در منافات با «پیشرفت» و نهادینه کردن «فقر» نیز هست. منظور این گفتمان انحصارگرا از «پیشرفت»، به انحصار کشاندن «فرصت‌ها» برای عده‌ای ویژه‌خوار از طریق انسداد «ظرفیت‌ها»ی عموم جامعه است.

عدالت، توزیع فقر خوانده می‌شود تا راه چپاول حقوق عامه بی‌هیچ فریاد اعتراضی هموار گردد و جالب است که این ویژه‌خواری و رانت طبقاتی، «پیشرفت» نامیده می‌شود.

«عدالت مهمترین رکن برپایی جامعه اسلامی و تضمین کننده شکوفایی استعدادها و زمینه ساز پیشرفت، توسعه و امنیت پایدار است»¹«بعضى‌ها مى‌گویند عدالت یعنى توزیع فقر. نخیر، کسانى‌که بحث عدالت را مى‌کنند، به‌هیچ‌وجه منظورشان توزیع فقر نیست؛ بلکه توزیع عادلانه امکانات موجود است. آنهایى که مى‌گویند عدالت توزیع فقر است، مغز و روح حرفشان این است که دنبال عدالت نروید؛ دنبال تولید ثروت بروید تا آن چه تقسیم مى‌شود، ثروت باشد. دنبال تولید ثروت رفتن بدون نگاه به عدالت، همان چیزى مى‌شود که امروز در کشورهاى سرمایه‌دارى مشاهده مى‌کنیم.»²

نظام اسلامی باید ظرفیت‌های انکار شده را با برابر کردن فرصت‌ها و توزیع عادلانه امکانات آزاد کند تا استعدادهای خاموش مانده و انکار شده نیز فرصت شکوفایی یابند.

مسیر پیشرفت از عدالت می‌گذرد و هر گفتمانی در تخطئه عدالت، پیشرفت را هم تخطئه کرده است. پیشرفت بدون عدالت، پیشرفت معوجی است که موجب عمق شکاف طبقاتی و پیدایش طبقه اشراف، ویژه‌خوار و انحصارطلب می‌شود که فساد و تبعیض، و فقر را در جامعه نهادینه می‌کند و طبقه اشراف را مدعیان پیشرفت و صاحبان حقوق و منافع و طبقات زیرین را سربار و صدقه‌بگیر و حداکثر مردمانی در خور ترحم و نه صاحبان حق و ولی‌نعمتان، می‌داند.

اما ظهور ظرفیت‌های جدید به جای انحصار فرصت‌ها در دستان عده‌ای منفعت‌طلبِ بی‌استعداد، سد بزرگ انحصار را در هم خواهد شکست و جریان عظیم استعدادها و توانایی‌ها در مسیر پیشرفت با سرعتی شگرف به جریان خواهد افتاد. فرصت‌ها از محلی برای گروکشی ثروت و قدرت برای در انحصار گرفتن، به مسابقه استعدادها و توانمندی‌ها برای بروز ظرفیت‌های بزرگ ملت بدل خواهد شد و عدالت و پیشرفت را به ارمغان خواهد آورد.

----------------

1.      حضرت امام خامنه‌ای، 9 مهر 1385

2.      حضرت امام خامنه‌ای، 8 شهریور 1384

«من قبول دارم که از قرن هجدهم به بعد، هر تحول اجتماعی که اتفاق افتاده بسط مدرنیته بوده است؛ اما انقلاب (اسلامی) ایران تنها حرکت اجتماعی است که در برابر مدرنیته قرار دارد... انقلاب اسلامی ایران جنبشی است که از راه آن می‌توان عنصری معنوی را داخل زندگی سیاسی کرد. کاری کرد که این زندگی سیاسی مثل همیشه سد راه معنویت نباشد. بلکه به پرورشگاه و جلوه‌گاه و خمیرمایه آن تبدیل شود. »1.  میشل فوکو، جامعه شناس و متفکر برجسته فرانسوی و اصلی ترین نظریه پرداز جریان پست‌مدرنیسم، ضمن این بیان درباره راهبرد انقلاب اسلامی و مردم انقلابی ایران نیز چنین می‌نویسد: «آنان با این نحوه زندگی مطابق با دین اسلام به عنوان یک نیروی انقلابی، خواهان چیزی غیر از صرف اطاعت کورکورانه از قوانین (رایج دنیا) هستند. آنان از طریق بازگشت به تجربه معنوی که معتقدند می‌توانند در اسلامِ تشیع آن را پیدا کنند، خواهان تجدید بنای کامل هستی خود هستند»2.

"حیات طیبه" همان چیزی است که غرب از آن به "زندگی معنوی" تعبیر کرده است و در واژگان مفاهیم غربی، مفهومی نیز بهتر از آن نمی‌توان برای این آرمان حقیقی بشریت -که غرب از آن عدول کرده است- یافت و این همان علت بهت جهان مدرن و عجز آن از تحلیل انقلاب اسلامی در دورانی است که مدرنیته -و پسامدرنیته های منشعب از آن- در اوج اقتدار، خود را تنها اندیشه مقبول جوامع انسانی و کمال عقلانیت بشر می‌دانست و آینده ای برای بشریت جز حرکت در بطن آن متصور نبود.

"جمهوری اسلامی"، آرمانشهری که امام خمینی(ره) از آن سخن به میان آورد نه شبیه اوتوپیای تخیلی توماس مور بود و نه نسبتی با آن‌چه که لیبرال دموکراسی آن را دنبال می‌کرد داشت؛ جامعه‌ای بود که تجلی "حیات طیبه بشری" است و هیچ جای تعجب نیست اگر اومانیته از فهم آن عاجز باشد و امکان وقوع آن را باور نکند. برای آن‌ها که دوران معنویت و دین را از چندین قرن پیش‌تر، تمام شده می‌دانستند و مصلحان آینده بشریت را نه انبیا و اوصیا، که نظریه‌پردازان اومانیست می‌پنداشتند، پیروزی انقلابی با پسوند "اسلامی" به رهبری مرجعی دینی، آن قدر خارق‌العاده و ناباورانه بوده است که حتی هنوز هم از بهت آن نرهیده‌اند و در تحلیل آن‌چه وقوع یافته وامانده‌اند.

امام خمینی پیام آور آرمانی بود که تمام انبیا و اوصیا، برای تحقق آن آمده‌اند و او برای ما که بیش از 14 قرن از خاتمیت و 12 قرن از دوران حضور آخرین حجت الهی دور مانده‌ایم، آیینه تمام نمای انبیا و اوصیا بود و به معنای حقیقی کلمه "روح الله". خمینی آغاز آینده بود و آینده محتوم بشریت، جز آرمانی که خمینی در پی آن بود را رقم نخواهد زد؛ انقلاب‌های حال و آینده جز با نام خمینی به سرانجام نخواهند رسید و معادلات جهان جز پیرامون خمینی رقم نخواهند خورد. جوامع انسانی از این پس در پی "حیات طیبه" خواهند بود. و این آغاز مبارزه است.

«قدرتها و ابرقدرتها و نوکران آنان مطمئن باشند که اگر خمینی یکه و تنها هم بماند، به راه خود که راه مبارزه با کفر و ظلم و شرک و بت پرستی است ادامه می دهد، و به یاری خدا در کنار بسیجیان جهان اسلام، این پابرهنه های مغضوب دیکتاتورها، خواب راحت را از دیدگان جهانخواران و سر سپردگانی که بر ستم و ظلم خویش اصرار می نمایند سلب خواهد کرد.»

 ---------------

پی‌نوشت‌ها:

1- میشل فوکو، فلسفه تاریخ ، ترجمه حسین علی نوری

2- میشل فوکو، ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند؟، ترجمه حسین معصومی همدانی

3- فرازی از پیام جضرت امام به مناسبت پذیرش قطعنامه 598 و اولین سالگرد کشتار حجاج بیت الله الحرام